TAARIKH IYO DHACDOOYIN MUHIIM AH EE DALKA KENYA:

Somalinav
0



 3.3 milyan oo sano BC – Caddaynta qaar ka mid ah qalabyadii ugu horreeyay ee bini’aadamka ayaa laga helay Kenya, taas oo muujinaysa in ay ahayd aasaaskii bini’aadamka ee faracyadu u soo guureen si ay u buuxiyaan adduunka.

600 – Carabtu waxay bilaabeen inay dejiyaan aagagga xeebaha, qarniyadii la soo dhaafay waxay horumarinayeen saldhigyo ganacsi oo fududeeyay xidhiidhka dunida Carabta, Faaris iyo Hindiya.

1895 – Samaynta Maxmiyadda Bariga Afrika ee Ingiriiska.

 1920 -Maxmiyadda Bariga Afrika waxa ay noqotay gumaysigii taajka ee Kenya – waxaa maamulayay guddoomiyihii Ingiriiska.

Mau Mau

1944 – Ururka Midowga Afrika ee Kenya (KAU) ayaa loo sameeyay u ololaynta madaxbanaanida Afrika. Markii ugu horeysay ee Afrikaan ah oo loo magacaabo golaha sharci dejinta.

1947 – Jomo Kenyatta waxa uu noqday hogaamiyaha KAU.

1952-53 – Kooxda sirta ah ee Kikuyu guerrilla ee loo yaqaan Mau Mau ayaa bilaabay olole dagaal oo ka dhan ah dadka cadaanka ah. Xaalad degdeg ah ayaa lagu dhawaaqay, Jomo Kenyatta oo xabsiga la dhigay, KAU waa la mamnuucay.

 1956 – Mau Mau fallaagada waa la dejiyay.

1960 – Xaalada degdega ah waa dhamaatay. Britain ayaa ku dhawaaqday inay qorsheyneyso inay Kenya u diyaariso xukunka aqlabiyadda Afrika. Kenya National African National Union (Kanu) oo ay sameeyeen Tom Mboya iyo Oginga Odinga.

Madaxbanaanida

 1961 – Jomo Kenyatta ayaa laga sii daayay labo sano oo xabsi guri ah, waxa uu la wareegay madaxweyne Kanu.

 1963-Kenya ayaa xornimada qaadatay, iyadoo Mr Kenyatta uu noqday ra’iisul wasaare.

 1964 – Jamhuuriyadda Kenya ayaa la sameeyay. Jomo Kenyatta ayaa noqday madaxweyne iyo Oginga Odinga madaxweyne ku xigeenka.

 1966 -Mr Odinga ayaa ka tagay Kanu ka dib markii ay kala qeybsameen fikradda, waxa uuna sameeyay ururka dadka Kenya (KPU).

 1969 – Dilkii wasiirkii dawladda Tom Mboya ayaa dhaliyay kacdoon qowmiyadeed. KPU waa la mamnuucay, Mr Odingana waa la xiray. Kanu xisbiga kaliya ee u tartamaya doorashada.

 1974 – Kenyatta ayaa dib loo doortay.

 Xilligii Moi

1978 – Kenyatta ayaa ku dhintay xafiiska, waxaa xilka kala wareegay madaxweyne ku xigeenka Daniel arap Moi.

 1982 June – Kenya waxay si rasmi ah ugu dhawaaqday dawlad-goboleed ka kooban Golaha Shacbiga.

 1987 – Kooxaha mucaaradka ayaa la cabudhiyey. Dhaleeceynta caalamiga ah ee xariga siyaasadeed iyo xadgudubyada xuquuqda aadanaha.

 1991 Agoosto – Forum for the Restoration of Democracy (Ford) oo ay sameeyeen lix hoggaamiye oo mucaarad ah, oo uu ku jiro Oginga Odinga. Xisbiga oo la mamnuucay iyo xubno la xiray. Deyn bixiyayaasha ayaa hakiyay gargaarka Kenya iyadoo si weyn loo cambaareeyay.

 1991 Diseembar – Shir gaar ah oo Kanu ayaa isku raacay in la soo bandhigo nidaamka siyaasadeed ee xisbiyada badan.

 1992 – Ku dhawaad 2,000 oo qof ayaa lagu dilay dagaal beeleed ka dhacay galbeedka dalka.

Doorashooyinka xisbiyada badan

 1992 Diseembar – Madaxweyne Moi ayaa mar labaad lagu doortay doorashooyin xisbiyo badan ah. Kanu ayaa ku guuleystay aqlabiyad xooggan.

 1994 – Oginga Odinga ayaa dhintay. Mucaaradku waxa ay sameysteen isbahaysi – United National Democratic Alliance – balse waxa hareeyay khilaafaadyo.

 1997 Diseembar – Madaxweyne Moi ayaa ku guuleystay muddo xileed kale doorashooyin aad loo dhaleeceeyay. Dadka sida weyn uga soo horjeeda ayaa kala ah madaxweyne ku xigeenkii hore ee dalka Mwai Kibaki iyo Raila Odinga oo ah wiil uu dhalay Oginga Odinga.

 Safaaradda Mareykan ka

 1998 Agoosto – Ururka al-Qaacida ayaa qarxiyay safaaradda Mareykanka ee Nairobi, halkaas oo ay ku dhinteen 224 qof oo kumanaan kunna lagu dhaawacay.

 2002 July – Ilaa 200 oo qabiilada Maasai iyo Samburu ayaa ka aqbalay in ka badan $7m oo magdhow ah Wasaaradda Difaaca ee Ingiriiska. Qowmiyaddaas waxaa galaaftay ama naafeeyey walxaha qarxa oo ay kaga tageen dhulkooda 50-kii sano ee la soo dhaafay.

 2002 November – Weerarkii Al-Qaacida ay ku qaaday hotel ay Israa’iil leedahay oo u dhow Mombasa ayaa waxa ay ku dishay 10 Kenyan ah 3 kalana ay ku dhaawacday. Weerar gantaal oo isku mar lala beegsaday diyaarad ay leedahay Israel ayaa fashilmay.

Guushii Kibaki

 2002 Diisambar – Doorashooyinka Mwai Kibaki ayaa ku guuleystey guul weyn, isagoo soo afjaray xukunkii Daniel arap Moi ee 24 sano jirsaday iyo Kanu oo afartan sano xukunka hayay.

2004 Oktoobar – Cilmi-yaqaanka deegaanka Kenya Wangari Maathai ayaa ku guulaystay abaalmarinta nabadda ee Nobel.

2005 Noofambar-Diseembar – Codbixiyayaashu waxay diideen soo jeedinta dastuur cusub taas oo loo arko mudaaharaad ka dhan ah madaxweyne Kibaki.

2007 Diseembar – Doorashadii madaxtooyada ee lagu murmay ayaa horseeday rabshado ay ku dhinteen in ka badan 1,500.

Dowladda iyo mucaaradka ayaa heshiis awood qeybsi ah gaaray bishii Febraayo waxaana la isku raacay golaha wasiirada bisha April.

Dastuurka la ansixiyay

2010 July- Kenya waxa ay ku biirtay deriskeeda samaynta suuq cusub oo Bariga Afrika ah, kaas oo loogu talagalay in lagu dhex daro dhaqaalaha gobolka.

2010 Agoosto – Dastuur cusub oo loogu talagalay in lagu xaddido awoodaha madaxweynaha iyo in awoodda lagu wareejiyo gobollada lagu ansixiyay aftida.

 2011 Agoosto-Sebtembar – Jihaadiyiinta Soomaaliya ee al-Shabaab ayaa weerar ku qaaday goobaha loo tamashlaha tago ee Kenya iyo xero qaxoonti, iyaga oo beegsanaya dadka ajaanibka ah.

Ciidamada Kenya ee Soomaaliya Galay

2011 October – Ciidamada Kenya ayaa gudaha u soo galay Soomaaliya si ay u weeraraan fallaagada ay ku eedeeyeen in ay ka dambeeyeen afduubyo dhowr ah oo ajaaniib loogu geystay dhulka Kenya. Kenya waxaa la kulma weeraro aargoosi ah oo dhowr ah.

2012 Janaayo – Maxkamadda Caalamiga ah ee Dambiyada ayaa xukuntay in dhowr qof oo caan ah oo Kenyan ah ay tahay in la soo taago dacwad la xiriirta rabshadihii 2007 ka dib doorashadii.

 2012 Maarso – Saliid ayaa la helay. Madaxweyne Kibaki ayaa ku tilmaamay “horumar weyn”

 2012 May – In ka badan 30 qof ayaa ku dhaawacantay weerar ay Al-Shabaab ku qaadday xarun laga dukaameysto ee Nairobi.

2012 Agoosto-Sebtembar – In ka badan 100 qof ayaa lagu dilay dagaal beeleedyo ka dhacay dhulka iyo kheyraadka Gobolka Xeebta.

Shan qof ayaa ku dhimatay rabshado ay sameeyeen dad Muslimiin ah oo mudaaharaadayey magaalada Mombasa ka dib markii ay toogasho ku dileen daaciga Aboud Rogo Mohammed, kaas oo ay Qaramada Midoobay ku eedaysay inuu qorto oo uu maalgeliyo dagaalyahannada Al-Shabaab ee Soomaaliya ka dagaalama.

Kenyatta ayaa ku guuleystay doorashada

2013 Maarso – Uhuru Kenyatta, oo ah wiil uu dhalay madaxweynihii ugu horreeyay ee Kenya, ayaa ku guulaystay doorashada madaxtinimo isaga oo helay in ka badan 50% codadkii la dhiibtay. Loolanka natiijadii ka soo baxay ninka ay sida weyn ula loolameen ee Raila Odinga ayaa waxaa diiday maxkamadda sare.

 2013 June – Dowladda Britain ayaa sheegtay in ay si dhab ah uga xuntahay jirdilka loo geystay kumannaan Kenyan ah intii lagu guda jiray caburinta fallaagada Mau Mau sanadihii 1950-meeyadii, waxaana ay ballan qaaday in magdhow ahaan loo siin doono £20m.

 2013 Sebtembar – Madaxweyne ku xigeenka William Ruto ayaa maxkamadda caalamiga ah ee dambiyada ka hor qirtay dambiyada ka dhanka ah bini’aadantinimada ee rabshadihii 2007 ka dib doorashadii.

 Al-Shabaab ayaa kordhisay weerarada

 2013 September – Maleeshiyada Al-Shabaab ee Soomaaliya ayaa la wareegay xarunta ganacsiga ee Westgate ee magaalada Nairobi waxayna dileen in ka badan 60 qof, iyagoo sheegay inay doonayaan in ciidamada Kenya ay ka baxaan Soomaaliya.

2014 June – 48 qof ayaa dhimatay kadib markii maleeshiyada al-Shabaab ay weerar ku qaadeen hoteello iyo saldhig boolis oo ku yaal Mpeketoni, oo u dhow jasiiradda loo tamashlaha tago ee Lamu.

 December 2014 – Dacwad oogayaasha Maxkamadda Caalamiga ah ee Dambiyada ayaa laalay dacwad ka dhan ah Madaxweyne Kenyatta oo ku saabsan rabshadihii ka dhashay doorashadii 2007-dii, iyagoo soo qaatay cadeymo aan ku filneyn.

 2015 Abriil – Al-Shabab ayaa xasuuq ka geysatay jaamacada Gaarisa ee waqooyi galbeed Kenya, halkaas oo ay ku dileen 148 qof.

 2017 Febraayo – Dawladdu waxay ku dhawaaqday in abaar saamaysay qayb badan oo dalka ka mid ah ay tahay masiibo qaran.

 2017 May – Khad tareen cusub oo balaayiin dollar ku kacaya oo isku xiraya Mombasa iyo caasimadda Nairobi ayaa la furay – mashruucii kaabayaasha dhaqaalaha ee ugu weynaa dalka tan iyo markii uu xornimada qaatay.

 2017 Agoosto-Oktoobar – Madaxweyne Kenyatta ayaa lagu dhawaaqay in uu ku guulaystay doorashadii madaxtinimo ee Agoosto iyo sidoo kale doorashadii ku celiska ahayd ee bishii Oktoobar.

 2020 Janaayo – Dagaalyahannada Al-Shabaab ee Soomaaliya ayaa weerar ku qaaday xero ciidan oo lagu magacaabo Camp Simba oo ku dhow Lamu, halkaas oo ay ku dileen saddex Mareykan ah.

 2022 Agoosto – Madaxweyne ku xigeenka William Ruto ayaa si dirqi ah ugu guuleystay doorashada madaxtinimada, isagoo ka guuleystay musharraxa ugu weyn ee Raila Odinga.


Somalinav12.blogspot.com 


Tags

Post a Comment

0 Comments
Post a Comment (0)

#buttons=(Ok, Go it!) #days=(20)

Our website uses cookies to enhance your experience. Check Out
Ok, Go it!
To Top